فهرست مطالب

فصل اول : مقدمه
مقدمه                                             1
بیان مسئله                                         4
هدف پژوهش                                         4
اهمیت موضوع                                     4
فرضیات پژوهش                                     5
متغیرهای اساسی پژوهش                                 5
تعاریف عملیاتی                                     6
فصل دوم : پیشینه تحقیق
مفهوم رنگ                                         8
پیدایش رنگها                                         11
دسته بندی رنگها                                     14
رنگ شناسی کودکان                                     21
رویت رنگ                                         25
طبیعت رنگها                                         26
آمیزش رنگها                                         27
اختلالات رویت رنگ                                 30
فیزیولوژی رنگ                                     32
تقویت درک رنگ                                     33
حافظه                                             34
رشد حافظه در نوباوگی                                 40
حافظه چیست ؟                                     42
انواع حافظه                                         46
حافظه کوتاه مدت                                     47
حافظه بلند مدت                                     49
اندازه گیری حافظه (یادآوری با فرایندشناسی بازآموزی)                 53
حافظه سازنده                                         56
عوامل موثر بر یادگیری وتقویت حافظه                         57
تداعی اندیشه ها                                     59
درباره فرایند به خاطر سپردن                                 61
حافظه و فراگیری                                     63
فصل سوم : روش اجرای تحقیق
جامعه آماری                                         69
روش تحقیق                                         69
نمونه                                             69
حجم نمونه                                         69
روش نمونه گیری                                     70
ابزار تحقیق                                         70
روش و چگونگی اجرا                                 70
روش آماری                                         71
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل
جدول شماره 1 و 2 برای گروه رنگی و بازشناسی همراه با نمودار             73
جدول شماره 3 برای گروه سیاه و سفید همراه با نمودار                 74
جدول شماره 4 برای بازشناسی گروه سیاه و سفید همراه با نمودار             75
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
خلاصه مطالب                                     82
محدودیتهای پژوهش و پیشنهادات
منابع
ضمایم
چکیده

مقدمه:
حافظه موضوعی است که از دیرزمان مورد توجه انسان بوده و او همواره برای شناخت و بهبود آن کوشیده است. در واقع کمتر فردی است که با توانمندی های حافظه خویش درگیر نبوده و برای تقویت آن تلاش نکند. از نظر مردم، موفقیتهای تحصیلی و شغلی مستقیماً با این توانایی ارتباط دارد. پژوهشگران و رهبران عموماً افرادی با حافظه قوی بوده و از آن در راه رسیدن به اهداف خود کمک گرفته اند. هر چند حافظه قوی به معنای «هوش و خلاقیت» زیاد نیست آزمایشها نشان داده اند که این دو، با حافظه ارتباط مستقیم دارند. (جعفریان، 1375)
درگیری فکری با استعداد پرسش برانگیز حافظه حوضه اختصاصی انسان نوین نیست، زیرا که بسیاری از تمدنها در گذشته، منشأ کارکرد و تربیت آن را عمیقاً مد نظر داشته‌اند در حقیقت، مطالعه حافظه از تاریخچه ای غنی برخوردار است که به روزگاران دور یعنی آغاز تمدن مغرب زمین باز می گردد. این مطلب موضوعی است مورد علاقه و تفحص برای اندیشمندان بزرگ تمامی دوره ها بوده است.(ابراهیم زاده، 1368، ص 18)
عوامل مختلفی بر حافظه مؤثر هستند از جمله هیجان، هوش، سن و رنگ که در اینجا ما به تأثیر رنگ بر حافظه پرداخته ایم.
رنگ در محیط زندگی انسان اهمیت بسزایی برخوردار است تا جایی که زندگی بدون رنگ قابل تصور نیست. یکی از کیفیات بارز و ملموس اشیا و پدیده های جهان، رنگ است. از زمانی که قوه بینایی بشر به موازات رشد و تکوین سیستم فکری وی به فعلیت در آمد، قدرت پیدا کرد از رنگ به عنوان عاملی در ایجاد تمایز و تشخیص وجوه اشتراک و همچنین اختلاف اشیا استفاده کند. رنگ تدریجاً نزد بشر اولیه جنبه ای سمبولیک یا نمادین یافت. بدین معنا که بسیاری از اقوام بشر برای هر رنگی رمز ویژه ای وضوع کرده بودند، که در صورت آشنایی با آن رمزها، مخاطبان آنها می‌توانستند مفاهیم مربوط را به سهولت دریافت کنند. برای نمونه در ایران باستان، سیاه، رنگ تاریکی و دنیای اهریمن بود. رنگی بود که ناخودآگاه شب را به خاطر مردم می آورد. و شب نیز به نوبه خود برای بشر احساسات نامطلوبی چون وحشت، رعب و اضطراب و ... را به همراه داشت. حال آنکه سفید، رنگ روز و روشنایی بود. رنگی بود که مفاهیمی چون پاکی، صفا و خلوص و قداست را در نظر مردم تداعی می کرد.
رنگها خواه به طور جداگانه و خواه در ترکیب با یکدیگر، تأثیرات متفاوتی بر روح و روان آدمی باقی می گذارند. در واقع تأثیرات رنگها و احساساتی که در اثر مشاهده آنها در انسان ظاهر می شود، آنچنان است که امروزه رنگ در روانکاوی اشخاص بویژه کودکان در حکم یکی از عوامل اساسی تلقی می شود. رنگ و تصویر بیش از هر چیز دیگر ذهن کودک رابه خود جلب می کند برای درک رنگ و تصویر کافی است که چشم او ببیندو برای خلق آن کافیست که کودک دست در رنگ کند و بر روی کاغذ بمالد رنگ وسیله ای است که کودک آرزوها و پیامهای خود را در قالب آن بیان می‌کند.(دوالو، 1371، ص1)
یکی از با نفوذترین جنبه ها در کیفیت زندگیمان رنگ است. ما از قدرت ادراکمان هر روز از رنگ استفاده می کنیم.
بدون رنگ هیچ چیز بر ما قابل تشخیص نیست، علائمی که عدم ترافیک در خیابانها را باعث شوند و به وسیله آن سرعت ماشینها تنظیم شود و قابل کنترل نیست. از همه مهمتر تکنیک یادگیری (که مورد بحث ما نیز هست) بمراتب افزایش می یابد.یک وظیفه مهم رنگ این است که به قسمت سازماندهی ادراکی مغز ما علامت فرستاده و به آن کمک می کند. رنگ یکی از پارامترهای مهمی است که با ارسال علامت به قوه ادراک ما کمک و آن را سازماندهی می کند. رنگ حافظه نمودی است که توسط آن ویژگیهای متفاوت اشیاء شناسایی و لذا درک ما را از آنها روشن می کند. رنگ حافظه نمودی است که رنگ متعلق به موضوع مشخصه ادراکمان از طریق آن رنگ نفوذ می کند. بنا به دلایل زیاد مطالعه آنچه که رنگها مهارت در از بر کردن را به حداکثر میرساند بسیار مهم است. ما انسانها به رنگ اعتماد می کنیم که در زندگیمان نظم وجود دارد.]ترافیک علامت می دهد ... و خیلی علامتهای دیگر به ادراک رنگ نیاز دارند به این ترتیب مؤثر بودن رنگ کاربرد اعمال دنیای ما آشفته می شود.
مؤثرترین رنگهائیکه قدرت فراگیری (از بر کردن) و همچنین نظم در زندگیمان را افزایش می دهند پیدا کنید.
همچنین رنگهائیکه حافظه فراگیری را بهتر تحریک کرده و مهارت یادگیری یا بطور خاص ناتوانی فراگیری در دانشجویان را بهبود بخشد پیدا کنید. رنگ حافظه هم چنین می تواند در تجارت نیز بکار گرفته شود مثلاً فروش بهینه توسط استفاده از رنگهائی که بیشتر مورد پستد مردم و توجه شان را بیشتر جلب می کند. پیش بردن مطالعه تأثیر رنگ بر حافظه در حوزه های وسیعی سودمند خواهد بود. بدین ترتیب زندگی ما توسط نشانه ها، علامتها و وسایل متعددی نگه داشته شده که آموزش، راهنمایی، دستورالعمل و احتیاطهای لازم را فراهم می کند. Noor در سال 2001 دریافت که دانش رنگ با نمایش موضوع در سطحهای زیادی تأثیر متقابل داشته بنابراین سیگنالها و علائم ناشی از کاربرد رنگهائیکه برای مردم آشناترند تأثیر پذیری وسایل و اشیاء را افزایش می دهد. یک علامت Stop به رنگ قرمز، آن قسمت از ذهن که دانش رنگ به آن مربوط می شود، را برای تشخیص، از موضوع مربوطه تحریک می کند. رنگ نتیجه مهم دیگری روی فرایند فراگیری در زندگیمان دارد. بعضی اوقات نیز اختلات مثل خواندن پریشی توسط رنگ تأثیر گذشته شده است.

بیان مسئله
آیا رنگ بر حافظه تأثیر مثبت دارد؟
آیا بین رنگ و حافظه رابطه مستقیم دارد؟

هدف پژوهش:
بررسی و تعیین تأثیر رنگ بر حافظه دانش آموزان کلاس اول شهرستان کرج

اهمیت موضوع:
هنر عملاً فعالیتی روانی است و به این جهت نیازمند بررسی روان شناختی می باشد زیرا از انگیزه های روانی انسان نشأت می گیرد (مجله نگاه نو-1371). رنگها چه به عنوان نشانه ها و چه به صورت نمادها و چه برای زیبایی در زندگی عادی و معمولی انسان نقش عمده ای دارند، آسمان آبی، انوار زرین خورشید و دریای نیلگون سبب آرامش و شادی و آسمان خاکستری در شب تیره سبب خستگی و ترس می شود (فدایی-1371). آری رنگ یعنی زندگی، زیرا جهان بدون رنگ در نظر ما مرده جلوه می کند. علیرغم خصوصیات گوناگون، این پدیده از قواعدی پیروی می کند که شناخت آنها می تواند در بهره گیری مناسب از رنگ کمک و راهنمایی مؤثری باشد و با فراگیری قواعد استفاده از رنگها می توان محیط زندگی را به مکانی دلپذیر تبدیل نمود. (دکتر ملجائی، 1367، ص 11)
حافظه موضوعی است که از دیر زمان انسان به آن توجه داشته و همراه برای شناخت و بهبود آن کوشیده است. بدون حافظه، ما با هر چیزی به گونه ای مواجه خواهیم شد که گویا قبلاً آن را تجربه نکرده ایم. ارزش حافظه آنگاه بر ما روشنتر می شود که بخواهیم بر اساس موارد به خاطر سپرده شده، استدلال و قضاوتی داشته باشیم. به اضافه ما می توانیم با زمان وارد معامله شویم. ارتباط دادن زمان حال به گذشته و پیش بینی نسبت به آینده، به دلیل وجود چیزهائی است که ما در حافظه مان انبار کرده ایم. حتی ادراک ما از وجود خود نیز بستگی به یادآورهای ما نسبت به گذشته مان است.(جعفریان، 1375 ص 13)

منابع:
ابراهیم زاده، مجتبی (1368). حافظه آنی، انجمن اندیشه پیشرفته، انتشارات وحی
اد، ژرارد.(1369). رنگها برای سلامتی شما، مترجم ساعد زمان، تهران:انتشارات قنیه.
بهرامی، هادی. (1372) . آزمونهای شناختی و بالینی، انتشارات دانشگاهی
بشارتی فر، رجب محمد.(1378). گزیده ای از دانستنیهای روان شناسی تربیتی، ناشر مؤلف.
پارسا، محمد. (1380) روان شناسی یادگیری، تهران:انتشارات دانشگاه پیام نور
جلالی، مهدی(1361). روان شناسی کودک، تهران، انتشارات امیرکبیر
داولو، منصور(1378). رنگ شناسی(1)، تهران:شرکت و چاپ و نشر کتابهای درسی
سیدی، حسین.(1368). مجموعه مقالات کودک و نقاشی، انتشارات برگ
سولسو، رابرت ال.(1371) روان شناسی روان شناختی، ترجمه:فرهاد ماهر، انتشارات رشد.
صبورا، رودیاری و آیین، احمد(1368) آیین بهزیستی اسلام، تهران:دفتر نشر فرهنگ اسلامی
علی اکبرزاده، مهدی.(1373). رنگ و تربیت، انتشارات سعید نو
دکتر قریب، عبدالکریم. (1372). درس برای تقویت حافظه، تهران، نشر توسعه، مؤسسه خدمات
کیل، رابرت.(1374)تحول حافظه در کودکان، مترجم:یاور دهقانی هشتجین، تهران:وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
دکتر گنجی، حمزه(1372) روان شناسی عمومی، انتشارات بعثت
ل مان، نرمان. (1371). اصول روانشناسی، مترجم: محمود صناعی، تهران:نشر اندیشه
لوشر، ماکس. (1368). روان شناسی رنگها، مترجم:منیژه روانی پور، انتشارات فتحی
لوشر، ماکس.(1372) هنر برای کودکان عادی و استثنایی، مترجمان:لیلا مهر ادبی، و حمیده مقدسی، انتشارات موفق
لوشر. ماکس.(1376). روانشناسی رنگها، مترجم ویدا ابیدزاده- انتشارات درسا
ماتلین، ماکارت.(1371) روان شناسی احساسی و ادراک، مترجم:زهرا درویزه، انتشارات دانشگاه، الزهرا
محی الدین، بناب، مهدی،(1374). روانشناسی احساس و ادراک. نشر دانا
دکتر نادری. عزت الله و سیف نراقی، مریم (1376) احساس و ادراک از دیدگاه روان شناسی ، انتشارات بدر
دکتر ونیلند، جیمز (1376) چگونه حافظه خود را تقویت کنیم، ترجمه: شمس الدین زرین کلک، انتشارات مروارید.
هیکبی، کنت آل. (1375) همه چیز درباره حافظ شما، مترجم: محمد جعفریان. دفتر تحقیقات و انتشارات.
یوهانس، اتین(1368). عناصر رنگ، مترجم:حسن ملجائی- انتشارات پارت
مجله پیوند.(1359). انجمن اولیاء و مربیان- شهریور 1359، شماره 125
http://www.dyslexia-test/color.htmt
http://www.premiumhealth.com/memory march 1994